Polskie Yad Vashem – Muzeum w Markowej

„Bo gdy sen­su już nie ma, to sens się zaczyna.”

J. Twardowski

We wsi Markowa znajduje się Muzeum upamiętniające Polaków, którzy podczas niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej, ryzykując życie, próbowali uratować lub uratowali Żydów. Tu 24 marca 1944 roku niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Szallów i Goldmanów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w ostatnim miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię. Zabili też sześcioro dzieci Ulmów. To właśnie ich imię nosi ta placówka.

Decyzja o budowie muzeum została podjęta przez sejmik woj. podkarpackiego w 2008 roku. Na 500 m kw. odtworzono dom Ulmów i stworzono salę wystawową, wykładową i pracownię naukową. Odtworzony tu dom Ulmów wyposażony jest w zachowane oryginalne sprzęty m.in nakastlik (czyli nocną szafkę) i szafą. 

W muzeum znalazły się m.in. zdjęcia wykonane przez Józefa Ulmę, przedstawiające Markową i jej mieszkańców w okresie przedwojennym i podczas II wojny światowej. Wśród nich są fotografie ukrywanych przez Ulmów Żydów poplamione kroplami krwi ofiar niemieckiej zbrodni z 24 marca 1944 r. Ekspozycja multimedialna pokazuje m.in. historię Markowej, dzieje społeczności żydowskiej i różne formy pomocy, jaką otrzymali od Polaków.

Na tabliczkach umieszczonych na płycie przed wejściem do muzeum wypisano nazwiska Polaków, którzy zostali zamordowani, natomiast na monumentalnej ścianie pamięci znajdują się z kolei nazwiska Polaków, którzy ratowali Żydów.

W 1995 roku Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata" Izraelskiego Instytutu Pamięci Yad Vashem. 

W 2003 roku w diecezji przemyskiej rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W 2004 roku odsłonięto w Markowej pomnik, który przypomina o tych bohaterskich ludziach. W 2010 roku prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W ok. 4,5 tysięcznej Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która ukrywała Żydów. Co najmniej 20 innych Żydów przeżyło okupację w pięciu chłopskich domach. Przed II wojną światową w Markowej mieszkało ok. 120 Żydów.

Muzeum Polaków Ratujących Żydów, jest oddziałem Muzeum - Zamku w Łańcucie.

Zaparkować możemy na parkingu przy restauracji i te kilka metrów przejść pieszo – pod samym muzeum o miejsce na poboczu ciężko (szczególnie w niedzielę).

Ceny biletów są przystępne – 5 zł bilet normalny, 2 zł bilet ulgowy i tylko 1 zł dzieci i młodzież w wieku szkolnym 7-16 lat i osoby kształcące się. W każdą niedzielę muzeum można zwiedzać bezpłatnie.

Strona muzeum: http://muzeumulmow.pl

***

Markowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Markowa. Miejscowość jest siedzibą gminy Markowa, leży na szlaku architektury drewnianej.