Cerkiew na wzgórzu Dębnik w Uluczu

"Ważne jest nie samo osiągnięcie wierzchołka,

lecz droga do niego."

Joe Tasker

Aby dojść do świątyni, trzeba wspiąć się stromą ścieżką na szczyt porośniętego starodrzewiem wzgórza Dębnik (ok. 70 metrów ponad dolinę Sanu).

Wiekowa budowla stoi na wysokości ponad 344 m n.p.m., na polanie otoczonej nagrobkami. 

Według miejscowej tradycji miała stanąć we wsi, a nie na Dębniku. Trzykrotnie zaczynano ją budować u stóp wzgórza - i trzykrotnie cudowna siła przenosiła drewniane kłody na szczyt wzgórza. Aż w końcu uznano to miejsce za "wybrane".

Cerkiew jest jedyną pozostałością z dawnego kompleksu zabudowań klasztornych unickiego zakonu bazylianów. Mnisi gospodarzyli tu do 1744 r., kiedy to przenieśli się do Dobromila. Świątynię oraz budynki klasztorne otaczały dwa pierścienie kamiennych murów przedzielone fosą, od wschodu i zachodu wejścia strzegły drewniane baszty - dzwonnice. Jedna z nich spłonęła jeszcze przed 1939 r. Drugą rozebrano po wojnie. Ślady obwarowań czytelne są do dziś.

Przeprowadzone kilka lat temu badania dendrochronologiczne budulca cerkwi, przeniosły datowanie jej budowy na rok 1659. Użytkowana była do 1947 r., dzisiaj stanowi filię Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku (klucz znajduje się u pani Doroty Demkowicz, przy wjeździe do Ulucza od strony Dobrej).

W dniu odpustu tj. na uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego odbywają się w świątyni nabożeństwa. W 2016 r. uroczystości te odbywały się w dniach 11 - 12 czerwca (w programie były spotkania modlitewne, spotkanie przy ognisku, uroczysta liturgia na Dubniku oraz koncert muzyki chórowej).

Obok cerkwi zachowało się kilka starych kamiennych nagrobków, pozostałych po przycerkiewnym cmentarzu. Stoi tu również krzyż i tablica pamiątkowa z 1990 r., poświęcona księdzu Michałowi Werbyckiemu – kompozytorowi hymnu narodowego Ukrainy.

Dzisiejsza miejscowość Ulucz to kilkanaście domów, trochę zabudowań popegeerowskich. Rozległe lasy, bystry nurt Sanu, bogactwo świata roślin i zwierząt. Oaza ciszy i spokoju. Aż trudno sobie wyobrazić, że w przeszłości była to jedna z najludniejszych wsi w powiecie brzozowskim. Wieś została spalona przez UB a mieszkańcy wysiedleni. Pozostały po nich zdziczałe sady i resztki zabudowań.

***

Ulucz– osada w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia, nad rzeką San.